به گزارش گردشگرآنلاین، کودکان اغلب در برنامه‌ریزی و طراحی شهری مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرند و همین امر سبب شده است که روزانه صدها کودک در تصادفات جاده‌ای سراسر جهان جان خود را از دست بدهند. احساس ناامنی یا نبود محیط مناسب در فضاهای شهری نیز کودکان را از ورزش و بازی کردن منع می‌کند و به این ترتیب دچار اضافه وزن یا بیماری‌های جسمی و روانی ناشی از کم‌تحرکی می‌شوند.
همه‌گیری ویروس کرونا نیاز فوری به فضاهای باز و ایمن را برای کودکان که بسیاری از آنها به دلیل دسترسی محدود به تعامل و فعالیت، دچار افت جدی وضعیت سلامت روانی و جسمی شده بودند، برجسته‌تر کرد.
اما فضای شهری”دوستدار کودک” دقیقاً چیست؟ این مفهوم بسیار بیشتر از فراهم کردن زمین بازی برای کودکان است. علاوه بر معیارهای حقوق بشر کودکان که در کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل بیان شده است، یک شهر دوستدار کودک نیازمند چندین ویژگی بارز محیطی است که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
زیرساخت‌های ایمن پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری
وجود فضاهای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، به‌ویژه در بروز ویژگی ذاتی کودکان برای کاوش و بازی ضروری است. اطمینان از دسترسی ایمن برای کودکان به مکان‌های استراتژیک مانند مدارس، پارک‌ها و مراکز اجتماعی در طراحی شهری حیاتی است. خیابان‌های ایمن نه‌تنها از صدمات و تلفات جاده‌ای جلوگیری می‌کند، بلکه به کودکان اجازه می‌دهد با خیال راحت سفر مستقل و فعال را تجربه کنند.
رویکرد استراتژیک شهر دارالسلام در تانزانیا یکی از اقدامات اصلاحی موفق دوستدار کودک شناخته می‌شود که با تمرکز بر مناطقی با نرخ تصادف بالا و از طریق پیاده‌سازی مداخلات زیرساختی ساده توانستند جراحات و تلفات کودکان را به طور قابل‌توجهی کاهش دهند. شهرداری روتک هند نیز با ابزارهای شهرسازی تاکتیکی مانند رنگ، موانع و گچ و سایر زیرساخت‌های ساده، توانست مناطق پیاده امن را ایجاد کند تا کودکان بتوانند با خیال راحت در منطقه تردد داشته باشند و به دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی بپردازند.
تعدد فضای سبز در دسترس
فضاهای سبز محله می‌تواند کلیدی برای افزایش رفاه ذهنی و جسمی کودکان باشد. کودکانی که دسترسی بیشتری به طبیعت و فضاهای سبز دارند، سطح استرس و پرخاشگری کمتر و تمرکز بالایی دارند، عملکرد تحصیلی مثبتی را تجربه خواهند کرد و خطر چاقی برایشان کمتر گزارش می‌شود. یک شهر دوستدار کودک از فضاهای سبز موجود محافظت می‌کند و در برابر توسعه‌های جدیدی که آنها را به خطر می‌اندازد مقاومت می‌کند تا از وجود مناطق سبز قابل دسترس، با کیفیت بالا و امکانات تفریحی برای همه ساکنان اطمینان حاصل کند.
مناطق کم‌سرعت
پایین نگه داشتن سرعت وسیله نقلیه برای ایمنی همه عابران پیاده به‌ویژه در قبال کودکان بسیار مهم است. با افزایش سرعت وسیله نقلیه، میدان دید راننده کم می‌شود و دیدن بچه‌های کوچک یا واکنش نسبت به رویدادهای ناگهانی مانند دویدن کودکان به سمت خیابان، برای راننده سخت‌تر می‌شود. در بوگوتای کلمبیا، طرح منطقه‌ای با سرعت ۳۰ کیلومتر در ساعت را در محله‌ای پیاده‌سازی کردند که به دلیل نرخ بالای تلفات و جراحات ترافیکی شناخته می‌شد. در این راستا، اقدامات آرام‌سازی ترافیک نیز با کمک مخروط‌ها، نوار بازتابنده، گچ و رنگ برای بهبود دید زیرساخت‌های جدید، از جمله اطراف مناطق دارای مدرسه، اجرا شد. در نتیجه این مداخلات، رعایت محدودیت‌های سرعت اعلام شده توسط راننده‌ها از ۲۹ درصد به ۸۶ درصد در کل و از ۳۶ درصد به ۹۷ درصد در جلوی مدرسه رسید. در بازخوردهای اجتماعی، بیش از ۹۰ درصد بزرگسالان و ۸۶ درصد خردسالان احساس کردند که در سفرهای خود احساس امنیت بیشتری دارند. این نتایج همچنین به جلب حمایت شهر برای افزایش مداخلات در محله‌های دیگر کمک کرد.
خیابان‌های بدون خودرو
نتایج پروژه‌های متعدد نشان داده است که بسته شدن موقت خیابان‌ها راه مؤثری برای افزایش فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی از طریق تشویق پیاده‌روی است. این اقدام می‌تواند زمینه‌های بازی جدیدی برای کودکان ایجاد کند چراکه بچه‌ها اغلب از هیجان‌زده‌ترین شرکت‌کنندگان در روزهای «خیابان بدون خودرو» هستند.
روزهای بدون ماشین نیازی به سازماندهی یا برنامه‌ریزی سختگیرانه برای موفقیت ندارند. اولویت دادن به کودکان در این طرح‌ها به شهرها کمک می‌کند تا نه‌تنها فضاهای بیرونی سالم و ایمن را برای جوانان فراهم کنند، بلکه اهمیت آینده‌ای پاک، پایدار و عادلانه را به مردم منتقل کنند. با تعبیه چندین لوازم بازی قابل جابه‌جایی در چنین خیابان‌هایی، شاهد ورود سیل کودکان آپارتمان‌نشین خواهیم بود که برای داشتن فضای بازی فراتر از سالن پذیرایی خانه‌شان، لحظه‌شماری می‌کنند.
پونتودرای اسپانیا توانسته است به‌خوبی طرح خیابان‌های بدون خودرو را پیاده کند و بیش از ۶۵۰ هزار مترمربع از مناطق را به شهروندان اختصاص دهد. شورای شهر اعلام کرده است که با اجرای طرح‌های پیاده‌راه‌سازی آلودگی همچنین جرم و جنایت به طور چشمگیری کاهش یافته است و اکنون خانواده‌ها شاهد حضور بی‌خطر کودکان خود در فضاهای بیرون از منزل هستند.
فضای شهری دوستدار کودک چه ویژگی‌هایی دارد؟
راهنماهای بصری
کودکان به دلیل اندازه متفاوت بدنی و مهارت‌های شناختی و بینایی محدود، محیط اطراف خود را متفاوت از بزرگسالان درک می‌کنند. برنامه ریزان شهری باید از این منظر محیط ساخته‌شده را با تمرکز بر فضای عمومی و تحرک در نظر بگیرند. برنامه‌ریزان باید مجموعه‌ای از عناصر را برای یک منطقه امن برای کودکان ایجاد کنند که شامل گذرگاه‌های برجسته‌ای زیباسازی شده که برای کنترل سرعت خودرو طراحی شده‌اند و به‌راحتی در سطح چشم کودکان قابل مشاهده هستند. پیاده‌روهای عریض بدون مانع به تناسب سطح راحتی کودکان، نوارهای راهنمای لمسی برای دنبال کردن پیاده‌رو، تابلوهای هشداردهنده و علامت‌های تعاملی در پیاده‌روها یا نزدیک درهای ورودی مدرسه راهکارهای بصری مناسبی برای کودکان است که می‌تواند با طراحی‌های خاص کودکانه حتی توجه آنها را بیش از پیش جلب کند.
مناطق بدون آلاینده
کودکان به‌ویژه در برابر آلودگی هوا آسیب‌پذیر هستند و همین امر می‌تواند بر رشد عصبی آنها تأثیر بگذارد و باعث مرگ زودرس شود. کودکان خردسال به دلیل قدشان ۳۰ درصد بیشتر از بزرگسالان در معرض کربن سیاه اگزوز وسایل نقلیه قرار دارند. سازمان بهداشت جهانی گزارش می‌دهد که تقریباً از هر ۱۰ مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا، یک نفر کودک زیر پنج سال است و ۹۸ درصد از کودکان زیر پنج سال در کشورهای با درآمد پایین و متوسط سطوح PM2.5 بالاتر از سطح ایمن تنفس می‌کنند.
مناطق پاک می‌توانند کیفیت هوا را در محله‌های استراتژیک و اطراف آن مانند مدارس و جوامع مسکونی با ممانعت از تردد وسایل نقلیه آلاینده و تشویق روش‌های حمل‌ونقل پاک‌تر و زیرساخت‌های سبز، بهبود بخشند. در بریتانیا، چنین سیاست‌هایی الهام‌بخش اقدامات حدود ۴۰ مدرسه بوده است. پروژه‌های پایش کیفیت هوا همچنین می‌تواند به افزایش آگاهی در مورد کیفیت هوا و افزایش مشارکت عمومی کمک کند.
در سال ۲۰۱۹، جنبشی موسوم به اتحاد سلامت و محیط زیست یکی از بزرگترین طرح‌های علمی-شهروندی را برای اندازه‌گیری آلاینده‌های هوای داخل و خارج در ۵۰ مدرسه در سراسر برلین، لندن، پاریس، مادرید، صوفیه و ورشو راه‌اندازی کرد. با مشارکت فعال مدارس و دانش‌آموزان، این ابتکار نشان داد که آلاینده‌های ناشی از ترافیک و وسایل نقلیه در حال حرکت بر کیفیت هوای داخل مدارس نیز تأثیر می‌گذارد. چنین تلاش‌هایی می‌تواند فرصتی برای ایجاد حمایت از مناطق هوای پاک و آموزش علم کیفیت هوا به کودکان و مشارکت آنها در جوامع خود باشد.
فضای شهری دوستدار کودک چه ویژگی‌هایی دارد؟
منبع: ایمنا
