به گزارش گردشگرآنلاین، ایلامی‌ها نزدیکی زیادی با امام حسین (ع) و یاران ایشان دارند و همین امر سبب شده تا مردمی دیندار، متدین و معتقد به چمر، مراسمی سنتی در سوگ امام حسین(ع) باشند و مراسم سوگواری بزرگان دین برای آنان معنای دیگری دارد، آنان در این مراسم با دل و جان سوگواری می‌کنند و مردم با توانایی‌های مختلف مالی و در حد وسع خود به نیت امامان، نذورات خود را در میان مردم و دسته‌های عزاداری پخش می‌کنند.
چمر نوعی مراسم ویژه سنتی و نمایش تصویری و عینی از آیین مرثیه‌ای و عزاداری محلی است که می‌توان آن را در قلمرو تعزیه به‌شمار آورد. این سوگ آواز پیشینه‌ای کهن دارد، با اساطیر آغاز دوره نوسنگی ارتباط می‌یابد که در ایران، فینیقیه و اسکندریه این مراسم را بعد از برداشت گندم یعنی زمان خشکیدن گیاهان انجام می‌دادند.
مراسم چمر را به فاصله یک تا سه هفته بعد ازمرگ متوفی انجام می‌دهند و سبب این تأخیر آن است که صاحب عزا پیک‌هایی را به مناطق و اطراف می‌فرستد تا از طوایف و تیره‌های که با آنان ارتباط دارند برای شرکت در این مراسم دعوت به‌عمل آورند، برای انجام مراسم چمر احتیاج به انجام یک‌سری کارهای مقدماتی است که مهمترین آن‌ها عبارتند از:
دارک برگزاری مراسم چمر
در زمانی که جوانی شجاع و یا فردی خوشنام دعوت حق را لبیک می‌گوید عشیره و طایفه او به فکر انجام چمر می‌افتند که بعد از تصمیم‌گیری، به‌جمع آوری ملزومات آن می‌پردازند که به آن اصطلاحاً خرج چمر می‌گویند.
تعیین و انتخاب چمرگاه
انتخاب جایگاه و محل برگزاری مراسم و تعیین (چمرگاه) به اعتبار و نقش عمده آن در ایجاد جاذبه و معرفی هر چه باشکوه‌تر صحنه مراسم ارتباط دارد به‌نحوی که پس از خاتمه مراسم با به‌جای گزاردن علایم تصویری تا سالیان دراز این علایم ضامن و تداعی کننده خاطرات فرد متوفی است.
موعد و زمان برگزاری چمر
پس از اتخاذ تصمیمات لازم در برگزای مراسم مراتب توسط افرادی که اصطلاحاً (پیک) می‌نامند به اطلاع طوایف و عشیره‌های دور و نزدیک برای حضور و شرکت در مراسم چمر رسانیده می‌شود.
نحوه حضور و مشارکت در مراسم چمر
مدعوین به مراسم در گروه‌های منظم با لباس‌های تیره و سنتی که غالباً از ریش سفیدان و مردان و زنان میان‌سال طوایف و تیره‌های دور و نزدیک می‌باشند به صحنه مراسم وارد می‌شوند که هر گروه حامل کمک‌های جنسی مرسوم و مخصوص به خود هستند، این کمک‌ها بیشتر شامل مواد غذای نظیر برنج، گوسفند، روغن، قند و حتی در مواردی هیزم است که در لیستی که توسط طایفه صاحب مراسم گرفته می‌شود این کمک‌ها ثبت می‌شود تا در فرصت‌های مقتضی متقابلاً جبران نمایند با انجام چنین رفتاری هزینه برگزاری مراسم که از یک حرکت و روح تعاون نشأت می‌گیرد تنها به خانواده متوفی تحمیل نخواهد شد با شروع مراسم مدعوین به شرحی که خواهد آمد با استقبال مخصوص گروه استقبال کننده مواجه می‌شوند که این استقبال به دو صورت انجام می‌پذیرد.
الف) استقبال کنندگان گروه مردان
این گروه که عمدتاً بزرگان قوم خانواده عزادار هستند با لباس محلی و تیره در حالتی که روی پیشانی و شانه‌های خود را گل گرفته و نوارهایی پهن از سیاه‌چادر را به شیوه حمایل بر تن دارند در مقابل افراد و بزرگان تازه وارد مدعو قرار گرفته و با تکرار کلمه (هی داد هی بیداد) به همدیگر تسلیت گفته و وارد شدگان نیز از یک ظرف گل که در یک طشت یا تغاری آماده شده به شانه‌ها و پیشانی خود می‌مالند تا مراتب همدردی خود را تجسمی عینی ببخشند استقبال‌کنندگان مدعوین را به درون سیاه‌چادرهایی که از قبل آماده شده برای استراحت و صرف چای و نهار هدایت می‌کنند و پس از پذیرایی از آنان بر حسب رعایت سن و مقام با اجازه خانواده متوفی توسط شخصی که یک سینی با یک کارد به همراه دارد به نشانه احترام و پاسخ به عمل ابراز همدردی مدعوین به پاک نمودن گل‌های شانه‌ها و پیشانی آن‌ها می‌پردازند.
ب) استقبال‌کنندگان گروه زنان
این گروه که از بستگان درجه یک خانواده عزادار هستند با سربندهای تیره و لباس‌های مشکی و صورت خراشیده و پیشانی و شانه‌های گل گرفته شده به نحوی که چادر و عبای مشکی آن‌ها بر روی شانه‌ها افتاده به استقبال زنان مدعو می‌روند و با حرکتهای موزون هر دو دست که روی صورت، به صورت مماس فرود می‌آید و با گفتن عبارت (وی وی) وای وای صورت می‌گیرد که این عبارت به طور ریز و تند و سریع تکرار می‌شود سپس زنان مدعو را به جایگاه و یا محل استقرار گروه زنان (مویه خوان یا مور آر) مشایعت و همراهی می‌نمایند.
اجرای مراسم چمر
در مراحل اجرایی چمر از مجموعه‌ای از گروه‌های مختلف تشکیل می‌شود که شامل گروه صف زنان، صف مردان، زنان مویه‌خوان، نوازندگان ساز و دهل و گروه شاعران محلی یا به ایشها (بهتر گوها یا رو کرها) است که هر کدام به طور منظم و در جایگاه مخصوص خود قرار می‌گیرد. . در روز موعود با بالا آمدن آفتاب و به نوا در آمدن سرنا و دهل در میدان چمرگاه بستگان و اقوام صاحب عزا دور هم جمع شده و در دو صف جداگانه زن و مرد ولی مرتبط به‌هم بر روی خطی دایره‌وار در چمرگاه صف می‌بندند نخست مردان صف بسته و علم‌ها و کتل‌ها را در قسمت‌های مختلف صف جای می‌دهند سپس زنان در انتهای صف مردان صف بسته و پارچه‌ای سیاه را جلوی خود می‌گیرند و سپس (به ایشها) و (رو کرها) در چند دسته چهار تا شش نفری و معمولاً در دسته‌های مختلف به همراه نوازندگان موسیقی که ابزارشان دهل و سرنا است به سرودن شعرهای فی‌البداهه در رثای متوفی پرداخته که نوایشان با آهنگی خاص و بسیار غم انگیز خوانده می‌شود.
همسرایان ضمن سرودن همزمان شعرشان به همراه نوازندگاه دهل و سرنا و به آرامی حول میدانی دایره شکل که صفوف فشرده مردان و زنان میهمان آن را احاطه کردند به حرکت در می‌آیند در وسط میدان با تیرهای چوبی کوتاه سکویی ایجاد می‌کنند که به (کتل) معروف است که البسه و تفنگ و قطار و عکس متوفی را بر روی آن نصب می‌کنند اسب متوفی را نیز با پارچه تزئین و تفنگ صاحبش بر روی زین آن قرار می‌دهند.
سپس زنان جدای از مردان و در گوشه‌ای از میدان صفوف فشرده‌ای را تشکیل می‌دهند و عده‌ای از زنان که به (مور آرها) معروف هستند و صدای رسا و دل‌انگیز دارند به دور کتل حلقه زده و به صورت جمعی یا انفرادی اشعاری غم انگیز در رثای متوفی می‌سرایند در نزدیکی ظهر از میهمانان برای صرف نهار در سیاه‌چادرهای که قبلاً در یک یا دو ردیف برپا شده‌اند دعوت به‌عمل می‌آورند.
غذای چمر معمولاً چلو گوشت است که در سینی‌های بزرگ و برای هر سه یا چهار نفر یک سینی گذاشته می‌شود پیش از غروب آفتاب مردان و زنان گرد علم و کتل‌ها جمع می‌شوند و پس از شیون بسیار پیرمردان قوم کتل خاص مرده را باز می‌کنند و مراسم پایان می‌یابد اگر مراسم چمر چند روز ادامه یابد هر غروب میهمانان به خانه خود باز می‌گردند اما در آخرین روز به میهمانان شام می‌دهند که به این شام (شاو شیم) یا (شاو شین) می‌گویند.
در مجموع، مراسم چمر در استان ایلام دارای مفاهیم ارزشی و اعتقادی فراوانی نظیر برابری، تعاون، اتحاد، نظم و تعادل و توازن است حرکت صفوف مردان و زنان در کنار هم نشانه مساوات و برابری زنان و مردان در عرصه زندگی است مراسم چمر مجموعه‌ای از ارزش‌های انسانی و اسلامی است که در قالب حرکاتی عینی و ملموس به تصویر کشیده می‌شود تا از این طریق از حقوق عرفی و شخصیت معنوی عزیزان از دست رفته و انسان‌های مصلح و خدای جوی تجلیل شود.
منبع: میراث‌آریا
