به گزارش گردشگرآنلاین از آذربایحان شرقی، علی فلسفی میاب ـ مسؤول ثبت میراث ناملموس استان آذربایحان شرقی ـ درباره این آیین که با عنوان «سی‌وششمین روز بهار در روستای اسفنجان» ثبت ملی شده است، گفت: اسفنجان یکی از روستاهای شهرستان اُسکو است که پنج‌هزار نفر جمعیت دارد. اهالی این روستا همه‌ساله در سی‌وششمین روز بهار (پنجم یا ششم اردیبهشت) مراسمی را که به آن «اوکوز (گاو) قوربانی» می‌گویند، برگزار می‌کنند. این مراسم اصولا روز پنجشنبه برگزار می‌شود و اگر پنجشنبه به تاریخ سی‌وششمین روز بهار نباشد، در اولین پنجشنبه‌ای که به آن نزدیک است، انجام می‌شود.
او درباره چگونگی انجام این مراسم توضیح داد: معتمدین روستا دو سه روز مانده به برگزاری مراسم، از مردم روستا پول جمع می‌کنند و یک گاو نر بسیار بزرگ می‌خرند. صبح روز مراسم غل و زنجیری به پای گاو می‌بندند و محله به محله، گاو را می‌چرخانند. اهالی روستا هم دستمال، گردو، نان محلی و … به عنوان هدیه پیشکش می‌کنند.
این کارشناس ثبت ادامه داد: گاو را به قنات «عیدآباد» یا «عید آوا» که در روستا قرار دارد، می‌برند و به او آب می‌دهند. سپس گاو را از روستا خارج می‌کنند و مردم هم پشت آن حرکت می‌کنند و به سوی تپه‌ای می‌روند که زیارتگاهی به نام «پیر حسن» آنجا قرار دارد. گاو را هفت دور طواف می‌دهند و پیشکش‌هایی را که جمع شده است، بین بچه‌ها پخش می‌کنند.
فلسفی میاب اضافه کرد: سپس گاو را از میان کوه و تپه‌ها گذر می‌دهند و به سمت قربانگاه می‌برند. قربانگاه بالای تپه‌ای است که در فاصله ۵۰ تا ۶۰ متری محلی به نام نشان‌گاه قرار دارد. بین این دو مکان، جوی آبی درست می‌کنند و با دعا و نیایش گاو را رو به قبله ذبح می‌کنند. باوری که در این مراسم بسیار به آن معتقد هستند این است که خون قربانی باید از جوی و از سوی قربانگاه به سمت نشان‌گاه برسد. در گذشته بر این باور بودند که اگر خون قربانی به نشان‌گاه نرسد باید هفته بعد دوباره مراسم انجام شود.
او سپس گفت: گوشت گاو قربانی را در همان محل قطعه قطعه می‌کنند تا حمل آن به روستا راحت‌تر باشد، چون تعداد خانواده‌های روستا زیاد است، چند گوساله دیگر هم جلو مسجد روستا قربانی می‌کنند و با گوشت قربانی اصلی بین تعداد خانوارها تقسیم می‌کنند.
به گفته او، رسم است که برای شام آن شب حتما با گوشت قربانی کوفته تبریزی درست کنند تا در آن شب، اغنیا و فقرا شام یکسانی داشته باشند.
مسؤول ثبت میراث ناملموس استان آذربایحان شرقی با بیان این‌که این مراسم یک رسم کهن در روستای اسفنجان است و اهالی روستا خیلی به آن باور دارند، گفت: حتی افرادی که از روستا مهاجرت کرده‌اند، برای انجام این مراسم حتما می‌آیند و اگر نتوانند بیاند اقوام و خویشاوندشان برایشان کوفته‌ای که از گوشت گاو قربانی تهیه شده است، نگه می‌دارند.
او درباره منشأ و ریشه این رسم، اظهار کرد: در زمان‌های بسیار دور، باد شدیدی در سی‌وششمین روز بهار که درختان به شکوفه نشسته بودند، در این روستا می‌وزد و تمام شکوفه‌ها را از بین می‌برد. پیرزنی از اهالی روستا در خواب می‌بیند که این باد از نشان‌گاه می‌آید و باید برای آن قربانی آماده کنند تا باد به محصولات کشاورزی آن‌ها آسیب نزند. از آن زمان که دقیق مشخص نیست چه وقت بوده، که البته برخی آن را به دوران میترایی نسبت می‌دهند، این مراسم اجرا می‌شود.
فلسفی میاب گفت: این آیین هنوز هم مانند گذشته در روستای اسفنجان برگزار می‌شود و میراث فرهنگی استان هم چند سالی است در برگزاری آن دخیل است و جشنواره‌ای در کنار آن برپا می‌شود.
جشن سی‌وششمین روز بهار
منبع: ایسنا
