به گزارش گردشگرآنلاین از مشهد، پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن یک مستند به جشنواره فیلم حقیقت ارسال کرده با نام آستان خورشید که آن را حمیدرضا محروقی فرید الدین نجفی و وحید توسلی کارگردانی کرده اند.
در واقع از سال ۱۳۹۳، پروژه «بازنمایی سه بُعدی ادوار تاریخی مشهدالرضا» در پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن، با مشارکت گروهی از همکاران پژوهشی و فنی، و مشاوره و نظارت اساتید برجسته و مبتنی بر اسناد و منابع تاریخی معتبر آغاز شده است. این مستند، بر اساس برخی نتایج این پژوهش، قصه تاریخی و کالبدی سیر توسعه و تکامل حرم رضوی و مشهدالرضا را از بدو تأسیس تا کنون روایت می‌کند.
در این مستند آمده است: دشت طوس ریشه در تاریخ دارد. همواره رادکان و قریه های ریز و درشت و نوقان مورد توجه والیان بود تا اینکه اتفاق بزرگ مسیر آن را دگرگون کرد. در سده‌های نخستین اسلام تابران، نوقان سناباد و رادکان و تروغبز و سدها قریه سبب آبادانی آن شدند. ۲۰۰ سال پس از هجرت رسول خدا هجرت دیگری رقم خورد این بار با سفر امام رضا (ع) و هجرتی که باعث شد شرافتی عظیم به این سرزمین بخشیده شود.
دو سالی بیشتر نگذشته بود که مامون امام رضا (ع) را در نوغان طوس به شهادت رساند و پیکرش را در کنار قبر هارون در حوالی سناباد در بقعه‌ای به خاک سپرد. به این ترتیب مشهد الرضا در سال ۲۰۳ قمری پا به صفحه تاریخ گذاشت. مشهدالرضا از صفای قدم مشتاقان چنان رو به ّآبادانی رفت که با ساخت مسجد بالاسر و رباط نظام الملک، محیط عمارت و باغ، زیارتگاهی معتبر شد و برای حفاظت از آن بارویی ساختند.
با هجوم مغولان شهرهای آباد ولایت طوس از رونق افتاد و مردم جان به در برده به مزار شریف رضوی پناه برده و بنیان آبادی بیشتر آن را گذاشتند. به قدرت رسیدن شاهرخ تیموری و ذوق هنری و اهتمام او به همسرش گوهرشاد را می‌توان زمان شکوفایی و مدنیت شهر مشهد دانست. ساخت عمارت چهارباغ، مسجد جامع گوهرشاد و تکمیل بازار نام مشهد را در دل خراسان بزرگ پر آوازه تر کرد.
با رواج زیارت و سنت وقف مشهد دوران تیموری شهری با بازارهای امن و محله‌های مختلفی که به حرم می‌رسیدند شد. از افول تیموریان تا اوج صفویان مشهد اسیر تازش‌های پیاپی شد.
مطلا کردن گنبد مطهر و رسمی شدن مذهب شیعه و رونق وقف، مشهد را صاحب جایگاه ویژه کرد. تا اینکه هولناک‌ترین زمین لرزه مشهد خرابی فراوانی به جا گذاشت.
با افول صفویان ساخت ارگ حکومتی در جنوب باروی شهر مهمترین رویداد تا پیش از دور افشاریان است. برآمدن نادر افشار و توجه او به مشهد سبب حضور اقوام و صنعتگران و پیروان ادیان دیگر موجب رونق دیگر شهر شد در این زمان بود که گلدسته‌ها طلاکاری و میانه صحن سقاخانه و حوض‌هایی بنا شد.
تحولات دوره قاجاری از دوره فتحعلی شاه انجام شد و مرمت و آئینه کاری بخشهایی از حرم و ساخت صحن دارالشفا و بازارها از جمله یادگارهای این دوره است در همین دوره نقاره خانه برای تداوم آئین تیموری ساخته و اولین ساعت حرم نصب شد.
واقعه تلخ کشتن مردم در مسجد گوهر شاد واقعه ۱۳۱۴ را به وجود آورد در سال ۱۳۲۰ موج جنگ دوم جهانی به ایران رسید و مشهد هم متأثر از آن روزگار گذراند. سالهای بعد از جنگ با کشیدن خط راه آهن، فرودگاه و اماکن اقامتی، شهر مشهد کانون توجه بسیاری دیگر شد. جان گرفتن سینماها و کافه‌های آن فرصت زندگی شبانه را برای طبقه‌ای از مردم فراهم کرد. تأسیس کتابفروشی ها و دانشگاه‌ها روحی به فرهنگ شهر داد.
مدارس بیمارستان و پارک‌ها و بوستانها چهره شهر را عوض کرد در دوران پهلوی با آمدن استاندار تازه و آمد و رفتن دربار شاه با هدف رفع مشکلات کالبدی، تخریب محدوده‌ای به شعاع ۳۲۰ متر از محدوده گنبد طلا به جریان افتاد و بخش مهمی از حیاط چند صد ساله از بین رفت. با نارضایتی مردم و بازاریان طرح نیمه تمام ماند و حرم در میان فضای سبز محصور شد و با دیوار بلند آجری از شهر جدا افتاد.
با آغاز جریان انقلاب موج اعتراضات عمومی به مشهد رسید شهر رنگ و بوی انقلاب گرفت. انقلاب به رهبری امام خمینی پیروز شد. این شهر تلخی‌ها کشیده و مرهم‌ها نهاده است.
در بخش دیگری از این مستند پس از بیان تغییراتی که مشهد الرضا در طی سال‌ها به خود دیده آمده است: راه شهر از دانستن گذشته، شناخت پیشینیان و گذشتگان می‌گذرد. اکنون در این دشت کهن جان در تن شهری هزارساله می تپد. خیرگی نور شهر از دوردست ظلمات شهر پیداست و در میانه آن روشنایی تداعی می‌کند. قطارها سوت می کشند و رانندگان هنوز گنبد سلامی می‌طلبند. امروز مشهد دست دیروز را گرفته تا با امید و اشتیاق امروز را پل آینده کند و میزبانی آبرومند و خودش شریکی لایق در معنویت جهان باشد آنگونه که شایسته آستان خورشید است.
مشهد الرضا در آیینه مستند
