موزه‌ها شناسنامه فرهنگی یک منطقه هستند

محمدعلی نایب حسینی کارشناس موزه‌داری و میراث فرهنگی – بهره‌گیری از این بخش برای توسعه پایدار و سبز در هر منطقه نیازمند طرح و برنامه عملیاتی و اجرایی متکی بر شناخت ظرفیت‌های نهفته گردشگری از یک طرف و ویژگی‌های گردشگران جامعه هدف از این امکانات در سوی دیگر است.
بخش « موزه‌ها و اموال منقول تاریخی» نیز به عنوان یکی از بخش‌های مهم و جریان‌ساز در مناسبات گردشگری به حساب می‌آید چراکه موزه بنا بر موضوع و ماهیت تخصصی خود بخشی از گذشته تاریخی، زبان مادری، باورها و سنت های بومی، مفاخر ملی و هویت فرهنگی جامعه را روایت می‌کند.
آثاری که در موزه‌ها نگهداری می‌شود ، نشان از هویت و فرهنگ اقوام مختلف در آن مرز و بوم دارند.روایت این اشیا گاه به سالیان سال و حتی به سده‌ها قبل تر از ما بر می‌گردد و نشان می‌دهد پیشینیان و فرهنگ‌های گذشته از سبک زندگی خود چه نقشی به جای گذاشته اند و اشیای مورد استفاده آن‌ها در زندگی چه بوده است.
موزه‌ها بازدیدکنندگان خود را به ادوار گذشته نزدیک و حس خوب آن دوران را زنده می‌کنند و همچون آلبومی نفیس تصویرگر تاریخ، فرهنگ، هویت و آداب و رسوم هر ملت و منطقه هستند که اهمیت بسزایی در ترسیم چهره ملی وبین‌المللی آن ملت داشته و می‌توان از موزه به عنوان دریچه‌ای رو به چشم انداز توسعه گردشگری فرهنگی یاد کرد.
موزه به عنوان قویترین بخش و نشانه حامل فرهنگ گذشته در نزدیکی دو مفهوم گردشگری فرهنگی و توسعه فرهنگی قدرت نقش‌آفرینی بالایی دارد زیرا گردشگرانی هستند که تاریخ را از دریچه فرهنگ مورد توجه قرار می‌دهند و این گروه همان گردشگران فرهنگی نام دارند.
اگر فرهنگ را دستاورد انسان در گذر زمان و میراث هر جامعه بدانیم توسعه فرهنگی را می‌توان درک ریشه‌ها ، کشف هویت و دریافت استمرار تاریخی تعریف کرد.توسعه فرهنگی جامعه امروز را با میراث گذشته پیوند می‌دهد و این پیوند وحدت موجب اعتماد به نفس، قدرت و احترام نسبت به زبان، هنر و سایر عناصر فرهنگی جامعه می‌شود و حرکت به سوی آینده را پربارتر و با پشتوانه بیشتری امکان پذیر می‌سازد.
توسعه فرهنگی به تنهایی اتفاق نمی‌افتد بلکه وجود ساختاری مستحکم برای معرفی و نشان دادن نشانه‌های گذشته با تدبیر و ظرافت در برابر نسل جوان و جامعه هدف به ویژه گردشگران داخلی و خارجی را می‌طلبد.
با تغییر و تحولات سریع و پیشرفته در دنیای امروز مفهوم و برخی قابلیت‌های موزه‌ها نیز به طور طبیعی تغییر یافته است و بر این اساس می‌توان برنامه‌های جذابی را برای موزه‌ها در نظر گرفت و با طراحی بسته‌های جذاب فرهنگی و هنری در این زمینه بتوان به عرصه رقابت با موزه‌های سایر کشورها قدم گذاشت و با توجه به اینکه موزه‌ها نقش موثری در جذب گردشگران دارند باید در بهبود کیفیت موزه‌های کشور تلاش کرده و از نگاه دیگر نیز بر تعداد موزه‌ها با موضوع‌ها و قابلیت‌های متنوع و جذاب در مکان‌های مختلف کشور افزود.
موزه یک پدیده فرهنگی و اجتماعی است، بنابراین باید در خدمت و موثر برای یک جامعه باشد و اگر مناسبات موزه‌داری و توسعه موزه‌ها با توجه به جریان‌های روز دنیا در این عرصه مورد توجه قرار گیرد می‌توان با سیاست‌گذاری صحیح، موزه‌های شهرهای مختلف ایران را به عنصری محرک و جذاب برای گردشگران تبدیل کرد که عامل موثری در توسعه فرهنگی و اقتصادی کشور محسوب می‌شود و البته در این زمینه باید نیم نگاهی نیز به راه اندازی موزه‌های فاخر جدید نیز داشت.