سازه آب انبار دروازه مهریز – آب انبار یکی از عناصر شاخص در سکونت گاه های کویری از جمله شهر یزد می باشد که از نگاه معماری شایان توجه است. قدمت این آب انبار به اوایل دوره صفویه (حدود ۴۰۰سال قبل) برمیگردد و اولین آب انبار در شهر یزد می باشد که از پایین باز شده و امکان بازدید از مخزن آن وجود دارد.
بدنه، کف، سقف و گنبد این آب انبار به هیچ وجه مرمت نشده و تماما اصالت خود را حفظ کرده است، روکش داخلی این مخزن از جنس ساروج ( خاکستر، آهک و سفیده تخم مرغ که در بعضی مناطق با پشم گوسفند هم مخلوط میشده) می باشد. ساروج یک عایق محکم است که هم از نفوذ آب به دیواره جلوگیری می کند و هم آب را برای مدت طولانی سالم و مطبوع نگه میدارد.
بر روی سقف آب انبار چهار بادگیر وجود داشته که متاسفانه دوتا از آنها تخریب شده اند. بر روی دیواره برآمدگی های با فاصله ۵۰ سانتی متر می‌بینید که پس از تخلیه آب انبار میراب برای تمیزکاری پای خود را روی آنها می‌گذاشته و وارد مخزن میشده و با استفاده از دلو گل و لای را با چرخ چاه به بالا میفرستاده و سپس مخرن دوباره آبگیری میشده است.
بیشتر بخوانید:
مخزن آب انبار دروازه مهریز
دروازه مهریز؛ اعجاب انگیزترین سازه زیرزمینی جهان + فیلم
این برآمدگی‌ها یا پله‌ها در آب انبار دروازه مهریز کاربرد دیگری هم داشته و با توجه به اینکه ارتفاع هر یک از آنها ۵۰ سانتی‌متر است، به عنوان وسیله‌ای برای سنجش میزان آب داخل آب انبار مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
ارتفاع آب انبار از کف تا سرریز آب ۱۴ متر و از کف تا بالاترین قسمت گنبد و سقف آن ۲۱ متر است که در نوع خود منحصر به فرد است و امکان نگهداری دو میلیون و ۱۴۰ هزار لیتر آب در خود را داشته است.
این آب انبار دو مسیر آب داشته است، یک مسیر مخصوص مسلمانان که تا زمان حال حفظ شده و نشانه آن سه کتیبه با خط کوفی که بر روی آنها اسامی الله، محمد و علی نوشته شده و سقف با آجرچینی اسلیمی می باشد، مسیر دیگر مخصوص اقلیت های مذهبی بوده که امروزه مسیر آن بسته شده است.
سقف یا گنبد مخزن آب انبار دروازه مهریز
مخزن آب انبار دروازه مهریز
